Reading:
Hoeveel krijgen leerlingen mee van terrorisme? En wat is de impact?

Image

Hoeveel krijgen leerlingen mee van terrorisme? En wat is de impact?

6 april 2023

Boze mensen en bivakmutsen

Een aanslag tijdens een concert van een beroemde artiest of de moord op Peter R. de Vries. Ouders en leraren onderschatten vaak wat leerlingen al weten over bepaalde onderwerpen. Om hier meer zicht op te krijgen, stelde de Universiteit Utrecht samen met kinderkrant Kidsweek in het kader van het project TerInfo een vragenlijst op over terrorisme. Hoeveel krijgen basisschoolleerlingen hiervan mee en wat is de impact? In dit artikel lees je over de conclusies én wat jij als leraar kunt doen.

Uit het onderzoek is gebleken dat 40% van de leerlingen niet weet wat terrorisme is en geen voorbeelden kan opnoemen. Veel kinderen kunnen terrorisme nog niet goed onderscheiden van criminaliteit: ze noemen overvallen of steekpartijen in hun wijk als voorbeelden van terrorisme.
De meeste leerlingen (75%) voelen zich veilig in Nederland. Toch overschat 34% de kans op een aanslag in Nederland. Ze kunnen er af en toe niet van slapen en ontwijken het nieuws en beelden van aanslagen. Verder blijkt dat meisjes veel banger zijn voor terrorisme dan jongens.

Ondanks dat 27% aangeeft niet te weten hoe een terrorist eruitziet, hebben de meesten er wel associaties bij. Woorden die zij noemen, variëren van uiterlijke kenmerken als ‘bivakmutsen’, ‘zwarte kleding’ en ‘wapens’, tot meer persoonskenmerken als ‘islamitisch’, ‘boze mensen’ en ‘psychische problemen’.
Deze associaties kwamen ook terug tijdens de gastles die volgde op de vragenlijst. Hierna hadden leerlingen een beter beeld van terrorisme en beschreven ze het met neutralere woorden, zoals: ‘terrorisme is een groep of één iemand die dan iets wil veranderen van het land of zo en die dan geweld gaan gebruiken daarvoor’.

Kinderen uit groep 7 en 8 hebben dus weinig feitelijke kennis over terrorisme, maar wel associaties en gevoelens bij het onderwerp. Ze krijgen gefragmenteerd van alles mee, zowel thuis en online als op school, wat naast angst kan leiden tot misvattingen en stereotyperingen, zoals dat terroristen altijd moslims zijn. Hoewel deze leerlingen niet recent een aanslag van dichtbij hebben meegemaakt, is het beeld dat zij hebben van terrorisme sterk associatief en bij sommigen zelfs angstaanjagend. Leerlingen hebben het bijvoorbeeld over boze, gestoorde mensen die zichzelf opblazen of om zich heen schieten zonder reden.

Wat kunt u als leerkracht doen?

Leerlingen komen dus van alles tegen over terrorisme en politiek geweld en nemen dit in zich op, maar lijken dat niet te kunnen inkaderen, terwijl dat belangrijk is voor hun gevoel van grip en veiligheid. Bespreek terrorisme en ander (politiek) geweld daarom op een veilige en doordachte manier.
Leerlingen lijken minder bang te worden wanneer ze terrorisme in een breder perspectief kunnen plaatsen en er historische  voorbeelden en ontwikkelingen aan kunnen verbinden. Zo helpt het hen om te zien dat terrorisme opkomt, maar ook weer daalt of kan verdwijnen (Wansink et al., 2021). Dit geeft houvast bij een aanslag of terroristische dreiging: het is niet zomaar iets angstaanjagends wat ons overkomt, maar iets waar we als samenleving invloed op hebben. Daarnaast is het goed te bespreken wat leerlingen zelf kunnen doen, zoals het stoppen met bekijken en delen van heftige beelden van aanslagen of opruiende berichten op sociale media. Hierdoor stel je ze gerust, bied je handelingsperspectief en neem je angst en misvattingen weg.

Meer lezen over dit onderzoek?

Dit is een ingekorte versie van het artikel Boze mensen en bivakmutsen, eerder verschenen in Didactief Online, 24 maart 2023. Wil je meer lezen over de conclusies van dit onderzoek? Lees het hier!

Over dit onderzoek

Voor dit onderzoek van de Universiteit Utrecht vulden 224 leerlingen uit groep 7 en 8 de vragenlijst in. Twintig leerlingen deden mee aan een aanvullend interview. TerInfo ondersteunt leraren (po, vo en mbo) met lesmateriaal, gastlessen en actuele lesbrieven bij het bespreken van terrorisme, politiek geweld en andere gebeurtenissen die de maatschappij ontwrichten. Op www.terinfo.nl staan pedagogische handvatten en do’s en don’ts.

Gerelateerde berichten

lesgeven aan de hand van actualiteit
22 maart 2021

Wereld & Taal, lesgeven aan de hand van actualiteit

Begrijpend luisteren
10 februari 2019

Van begrijpend luisteren naar begrijpend lezen

Kinderen knutselen buiten in het gras
4 juli 2022

Kidsweek zomerboekjes 2022

Elk schooljaar maakt Kidsweek in de Klas drie zomerboekjes boordevol puzzels, lees- en knutselopdrachten, kleurplaten, recepten, challenges en nog veel meer leuks! Leuk voor tijdens de laatste dagen in de klas, maar ook voor thuis, op de achterbank, of op het strand.

Arrow-up